Το διάβασμα ή αλλιώς η αποστήθιση και κατανόηση συσσωρευμένης γνώσης προϋποθέτει χρόνο και κόπο . Δεν είναι τυχαίο εξάλλου, το ρητό «τα αγαθά κόποις κτώνται». Θα πρέπει λοιπόν, να γίνει αντιληπτό πως δεν υπάρχουν μαγικοί τρόποι, τέτοιοι που να διευκολύνουν σημαντικά τον αναγνώστη να κατανοήσει και συνάμα να μπορεί να αποδώσει ποιοτικά τη διδαχθείσα γνώση. Εξυπακούεται πως θα πρέπει να αφιερωθεί σημαντικός χρόνο, προκειμένου να φτάσει κάποιος στο σημείο να χαρακτηριστεί γνώστης της διδαχθείσα γνώσης.

Πάραυτα θα πρέπει να γίνουν αντιληπτοί τόσο στα νεαρά άτομα όσο και στους ίδιους τους γονείς κάποιοι σημαντικοί άξονες, οι οποίοι αποτελούν ταυτοχρόνως και πυλώνες επιτυχίας μακροπρόθεσμα. Ενδεχομένως, θα μπορούσαν  να αποτελέσουν και δείκτη της ποιότητας του διαβάσματος, που αφιερώνει ο εκάστοτε μαθητής.

Ρυθμός μάθησης

Ο ρυθμός μάθησης κάθε ατόμου ποικίλει και παρουσιάζει ιδιαίτερης αντιμετώπισης. Ορισμένοι μαθητές είναι σε θέση να αποστηθίσουν έννοιες και θεωρίες πολύ πιο γρήγορα σε αντίθεση με άλλους. Στην αντίπερα όχθη υπάρχουν και μαθητές, που για να κατανοήσουν έννοιες και περίπλοκες θεωρίες χρειάζονται περισσότερο χρόνο. Αν θες να μάθεις περισσότερα για τον ρυθμό μάθησης, μπορείς να πατήσεις εδώ διαβάζοντας το προηγούμενο άρθρο μου.

Σταθερότητα και Πρόγραμμα

Το διάβασμα προϋποθέτει σταθερότητα, πειθαρχία και πρόγραμμα. Η οργάνωση του χώρου και του χρόνου κρίνονται υψίστης σημασίας. Ο χώρος διαβάσματος στην πρώιμη ηλικία θα πρέπει να είναι σταθερός. Το ίδιο συμβαίνει και με τον χρόνο. Αυτό οφείλεται στο γεγονός πως με τον τρόπο αυτό δίνεται στο παιδί η δυνατότητα να διαμορφώσει μία συγκεκριμένη ρουτίνα αναφορικά με το πλαίσιο των δραστηριοτήτων του. Θα πρέπει λοιπόν, να υπάρχει μία σταθερότητα και να τηρείται, δίχως παρεκκλίσεις. Ο χώρος θα πρέπει να είναι κατάλληλα διαμορφωμένος, ώστε το παιδί να μην αποσπάται ή αποπροσανατολίζεται. Ένα καθαρό γραφείο, με σωστό φωτισμό, δίχως εξωτερικά ερεθίσματα θα επιτρέψει στο παιδί να αφιερώσει περισσότερο και ποιοτικότερο χρόνο.

Ο ορισμός ενός συγκεκριμένου χρονικού σημείου για διάβασμα θα καλλιεργήσει  στο παιδί μακροπρόθεσμα  τη δεξιότητα να οργανώνει μόνο του το πρόγραμμά του και θα αναπτύξει συγχρόνως το αίσθημα της υπευθυνότητας.

Η σταθερότητα όμως δεν περιλαμβάνει μονάχα τον χώρο και τον χρόνο. Θα πρέπει να υπάρχει και μια σταθερή συνέπεια ως προς την ανάγνωση και κατανόηση της ύλης καθ’ όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Τούτο δύναται να επιτευχθεί μονάχα μέσω της συστηματικής επανάληψης, τον καθορισμό οργανωμένων επαναλήψεων μέσα από την τοποθέτησή τους στο πρόγραμμα τόσο εβδομαδιαίως όσο και μηνιαίως. Η χρήση του ημερολογίου για τη διατήρηση της συνέπειας μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά. Η διαμόρφωση ενός σταθερού προγράμματος και η χρήση ενός ημερολογίου θα βοηθήσει τα μέγιστα, καθώς ο μαθητής θα μπορεί να είναι σε θέση να βελτιώνει βήμα – βήμα τις μαθησιακές του ελλείψεις και θα μπορεί επίσης αναζητά καλύτερες πρακτικές, ώστε να αντικαταστήσει υπάρχουσες διαδικασίες – στρατηγικές διαβάσματος, ώστε να βελτιώσει την αποδοτικότητά του μακροπρόθεσμα.

Το οικογενειακό περιβάλλον θα πρέπει να συνδράμει προς αυτή την κατεύθυνση, προκειμένου το παιδί με την πάροδο του χρόνου να έχει καλλιεργήσει βασικές δεξιότητες, όπως αυτή της οργάνωσης.

Πλήθος μαθησιακών κενών

Λαμβάνοντας υπόψη πως οι περισσότερες έννοιες οικοδομούνται σταδιακά θα πρέπει να γίνει αντιληπτό πως η ολοκλήρωση της ύλης δεν αποτελεί μία γραμμική διαδικασία. Οποιαδήποτε στρέβλωση εντοπίζεται στην κατανόηση και αποστήθιση της διδαχθείσας θα δημιουργήσει σημαντικά «ρήγματα» στην κατανόηση ακόμη πιο περίπλοκων εννοιών. Δίχως κατανόηση του θεωρητικού πλαισίου δε δύναται να υπάρξει πράξη.

Αν εξαιρέσουμε από την εξίσωση των μαθησιακών κενών την ομπρέλα των μαθησιακών δυσκολιών και τις νευροαναπτυξιακές διαταραχές, για τις οποίες τα προγράμματα παρέμβασης ακολουθούν διαφορετική «οδό» καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως τα κενά στη μαθησιακή διαδικασία οφείλονται σε ελλιπές διάβασμα και κατανόηση της ύλης. Αναζητώντας τα βασικά δομικά χαρακτηριστικά, τα οποία «σαμποτάρουν» την προσπάθειά μας, καταλήγουμε πως η έλλειψη οργάνωσης, αυτενέργειας, πειθαρχίας, συστηματικής επανάληψης και ενδεχομένως η απουσία υποστήριξης από το οικογενειακό περιβάλλον καθιστούν τις προσπάθειές μας ατελέσφορες. Η κάλυψη λοιπόν των μαθησιακών κενών απαιτεί οργανωμένο διδακτικό σχέδιο και πειθαρχεία από μέρους του μαθητή για την επιτυχή υλοποίησή του. Ο έπαινος και η συνεχής υποστήριξη του μαθητή αποτελούν σημαντικά στοιχεία, προκειμένου να μη ματαιωθεί η προσπάθεια.

Επιτυχία και Προσωπική προσπάθεια

Αν μπορούσαμε να παραλληλίσουμε την επιτυχία με τη σχολική προσπάθεια θα χρησιμοποιούσαμε το μοντέλο του παγόβουνου”. Τοποθετώντας στην κορυφή το αποτέλεσμα της σχολικής προσπάθειας με το προσωνύμιο “επιτυχία” μένει να δούμε τι κρύβεται από “κάτω”. Σίγουρα, τίποτα στη ζωή δε δύναται να κατακτηθεί ή να επιτευχθεί, δίχως προσωπικό ζήλο και διαρκή προσπάθεια για βελτίωση.

Θα πρέπει να κατανοήσουμε πως η μεταφορά οργανωμένης πληροφορίας είναι πολυπαραγοντική και προϋποθέτει μία αμφίδρομη σχέση δασκάλου – μαθητή. Καθίσταται όμως σαφές στον αναγνώστη πως η πορεία προς την επιτυχία αποτελεί έναν μακρύ δρόμο με διαρκή σκαμπανεβάσματα μέσα από τα οποία ο ίδιος ο μαθητής θα πρέπει να καταβάλλει σημαντική προσωπική προσπάθεια δαπανώντας χρόνο και κόπο , προκειμένου να οδηγηθεί στην επιτυχία.

Εξάλλου, όπως ορθώς επισήμανε σε προγενέστερο χρόνο ο Ουίνστον Τσώρτσιλ

Η επιτυχία είναι να προχωράς από αποτυχία σε αποτυχία, χωρίς να χάνεις τον ενθουσιασμό σου.

Η προσωπική επιμονή και η υπομονή σε συνάρτηση με τη συνεχή υποστήριξη από το οικογενειακό περιβάλλον θα έχουν ως επακόλουθο την καλλιέργεια πνευματικής ανθεκτικότητας κι ενός αισθήματος αυταπάρνησης, τα οποία θα συνοδεύουν τον μαθητή μέχρι την ενηλικίωσή του και θα αποτελέσουν βασικές αρετές σε οποιαδήποτε έκφανση της ζωής του.

Θα πρέπει να στοχεύουμε πάντα ψηλά , θέτοντας ωστόσο βιώσιμους και ρεαλιστικούς στόχους. Η πορεία προς τη γνώση, προϋποθέτει αργά και σταθερά βήματα. Ανταγωνιζόμαστε τον εαυτό μας και μόνον αυτόν θέτοντας ως προτεραιότητα την προσωπική βελτίωση. Σίγουρα, οι υπόλοιποι μαθητές αποτελούν μέτρο σύγκρισης, το οποίο όμως σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να μας δημιουργεί αρνητικά αισθήματα. Δε θα πρέπει να συγκρίνουμε τους εαυτούς μας με άλλους και ούτε θα πρέπει να το πράττουν οι ίδιοι οι γονείς, καθώς τούτο δημιουργεί μία αρνητική αυτοεικόνα – κοσμοείδωλο για τον ίδιο τον μαθητή, με αποτέλεσμα να οδηγούμαστε με μαθηματική ακρίβεια σε συναισθηματική κατάπτωση.

Επιμύθιο

Κλείνοντας τούτο το άρθρο θεωρώ πως ακόμη περισσότεροι άξονες (διατροφή, άσκηση, αυτενέργεια στην επίλυση περισσότερων ασκήσεων κλπ.) θα μπορούσαν να προστεθούν. Σίγουρα αποτελεί μία ημιτελής προσπάθεια καταγραφής ορισμένων βασικών πυλώνων για την πορεία προς τη γνώση, αλλά χαρτογραφεί ρεαλιστικά την πραγματικότητα για το πώς μπορεί κάποιος να βελτιώσει την αποδοτικότητά του.

Αυτό που μετράει δεν είναι η επιθυμία σου για να νικήσεις και να πετύχεις. Όλοι έχουν τέτοιες επιθυμίες. Αυτό που πραγματικά έχει σημασία είναι η αποφασιστικότητά σου να δουλέψεις σκληρά για να εκπληρώσεις την επιθυμία σου να πετύχεις.

Μανώλης Δουκίδης