Στο παρελθόν, τα αναπτυξιακά ορόσημα αντιμετωπίζονταν συχνά μέσα από ένα αυστηρά περιορισμένο πρίσμα.  Θεωρείτο πως τα παιδιά έπρεπε να πληρούν συγκεκριμένα λεκτικά και σωματικά κριτήρια σε συγκεκριμένες ηλικίες. Κάτι τέτοιο όμως δε λάμβανε υπόψη πως οι ατομικές διαφορές μεταξύ των παιδιών ή το ευρύτερο υπόβαθρο των εμπειριών και του περιβάλλοντός τους μπορεί να επηρεάσουν την αναπτυξιακή τους πορεία.  Ειδικότερα, τα αναπτυξιακά ορόσημα επικεντρώνονταν κυρίως σε σωματικά επιτεύγματα, με λιγότερη έμφαση στις γνωστικές και συναισθηματικές πτυχές. Η πολυπλοκότητα της γλωσσικής ανάπτυξης και της επικοινωνίας βρισκόταν σε δεύτερη μοίρα συγκριτικά με τα σωματικά ορόσημα, όπως το περπάτημα και το μπουσούλημα, τα οποία θεωρούνταν ως κρισιμότεροι παράγοντες ένδειξης απόκλισης με τα τυπικώς αναπτυσσόμενα παιδιά. Με την πάροδο του χρόνου, υπήρξε μια αξιοσημείωτη αλλαγή στον τομέα της παιδικής ανάπτυξης, ειδικά όσον αφορά τα γλωσσικά και επικοινωνιακά ορόσημα. Η σύγχρονη γνώση της παιδικής ανάπτυξης, ωστόσο, τονίζει πόσο κρίσιμες είναι οι πρώιμες γλωσσικές και επικοινωνιακές ικανότητες ως δομικά στοιχεία για τη γνωστική, κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη.

Σήμερα η επιστημονική έρευνα δίνει έμφαση στην ποκιλομορφία των αναπτυξιακών στυλ και ρυθμών των παιδιών. Ακόμη, αξίζει να σημειωθεί πως είναι ευκολότερο σήμερα να γίνεται διάκριση μεταξύ διαταραχών του λόγου και της ομιλίας, γεγονός που βοηθά στην ακριβέστερη διάγνωση και στα σχέδια θεραπείας. Είναι πλέον γνωστό ότι τα τρία πρώτα χρόνια της ζωής είναι τα πιο έντονα για την εκμάθηση του λόγου και της ομιλίας, κατά τη διάρκεια των οποίων ο εγκέφαλος είναι ιδιαίτερα εύπλαστος λόγω των συνεχών γλωσσικών ερεθισμάτων. Υπάρχουν δηλαδή, συγκεκριμένες χρονικές στιγμές κατά τη διάρκεια της γλωσσικής ανάπτυξης, γνωστές ως “κρίσιμες περίοδοι”, στις οποίες ο εγκέφαλος του παιδιού είναι πιο έτοιμος να επεξεργαστεί και να κατανοήσει τη γλωσσική πολυπλοκότητα. Η ιδέα αυτή υπογραμμίζει πόσο κρίσιμο είναι να εντοπίζονται οι πιθανές καθυστερήσεις στη γλωσσική ανάπτυξη το συντομότερο δυνατό και να εφαρμόζονται παρεμβάσεις για την ενίσχυση της γλωσσικής ανάπτυξης. Ειδικότερα, η έγκαιρη ανίχνευση εγγενών ή μη δυσκολιών από εξειδικευμένο αναπτυξιολόγο ή παιδοψυχίατρο με παράλληλη υποστήριξη του παιδιού μέσω πρώιμης παρέμβασης αποτελούν καθοριστικής σημασίας για τη μετέπειτα εξέλιξη του ίδιου του παιδιού τόσο για τη λειτουργικότητα του ίδιου όσο και για την ακαδημαϊκή του εξέλιξη. Ο ρόλος των γονέων στην παρακολούθηση των γλωσσικών ορόσημων είναι υψίστης σημασίας. Οι τακτικοί έλεγχοι και οι αναπτυξιακές διαγνωστικές εξετάσεις βοηθούν στον εντοπισμό πιθανών καθυστερήσεων, επιτρέποντας την έγκαιρη παρέμβαση. Η εμφάνιση λεπτομερών καταλόγων ελέγχου και ορόσημων για την ανάπτυξη του λόγου και της γλώσσας βοηθάει σε αυτή τη διαδικασία, παρέχοντας σαφή σημεία αναφοράς για διάφορες ηλικίες.

Παρατίθεται εδώ εν συντομία λεπτομερέστερος οδηγός για τα γλωσσικά ορόσημα:

Λογος-Γλωσσικό-σύστημα-και-διαταραχές

Συνεχίζοντας τη συζήτηση για τα αναπτυξιακά ορόσημα, στον τομέα της γνωστικής ανάπτυξης παλιότερα δινόταν μεγάλη έμφαση στις εκτελεστικές λειτουργίες που βασιζόντουσαν στη στείρα απομνημόνευση αγνοώντας όμως τη μέχρι πρότινος για την εποχή εκείνη θεωρία αναφορικά με την εργαζόμενη μνήμη. Αντίθετα σήμερα, οι σύγχρονες προσεγγίσεις δίνουν έμφαση στην καλλιέργεια των γνωστικών δεξιοτήτων μέσω της διαδραστικής και διερευνητικής μάθησης, αναγνωρίζοντας τη σημασία της πρώιμης γνωστικής διέγερσης στη συνολική αναπτυξιακή πορεία.

Προχωρώντας πιο πέρα, εντοπίζεται διαφορά στην κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη καθώς παλιότερα θεωρείτο πως η συναισθηματική ανθεκτικότητα και η ανεξαρτησία ήταν ο επιδιωκόμενος στόχος. Η κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών ήταν συχνά αποτέλεσμα των αλληλεπιδράσεών τους με τις οικογένειες και τις κοινότητές τους. Στο παρελθόν, η κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη έδινε μεγαλύτερη έμφαση στην προσαρμογή στα κοινωνικά πρότυπα παρά στον εντοπισμό των δικών μας συναισθηματικών αναγκών ή στην καλλιέργεια της ενσυναίσθησης. Η τρέχουσα έρευνα όμως, υπογραμμίζει τη σημασία της συναισθηματικής νοημοσύνης και των κοινωνικών δεξιοτήτων. Η σημερινή προσέγγιση είναι περισσότερο παιδοκεντρική, εστιάζοντας στην κατανόηση και την καλλιέργεια των συναισθηματικών και κοινωνικών αναγκών του παιδιού. Η κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη στην πρώιμη παιδική ηλικία περιλαμβάνει την εκμάθηση της αλληλεπίδρασης με τους άλλους, την έκφραση και τη διαχείριση των συναισθημάτων και την ανάπτυξη της αίσθησης του εαυτού. Αυτό περιλαμβάνει τον σχηματισμό σχέσεων, την κατανόηση και την ανταπόκριση στα κοινωνικά ερεθίσματα και την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης. Αυτή η αλλαγή τονίζει πόσο κρίσιμο είναι να προσεγγίσουμε την ανάπτυξη των παιδιών ολιστικά, αναγνωρίζοντας τις συναισθηματικές και κοινωνικές δεξιότητες ως βασικά δομικά στοιχεία για μια ευτυχισμένη ύπαρξη.

Συμπερασματικά θα λέγαμε πως τα αναπτυξιακά ορόσημα παρουσιάζουν σημαντική διαφορά με την πάροδο του χρόνου, με έμφαση στις γλωσσικές και επικοινωνιακές δεξιότητες. Παράλληλα εντοπίζουμε και πώς έχουν αλλάξει οι γνώσεις μας για την κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη από το παρελθόν έως σήμερα. Επιπλέον, παρατηρείται μετατόπιση στον τομέα της έρευνας, αφού σήμερα η επιστήμη επικεντρώνεται στα ορόσημα μέσα από μια πιο ολιστική προσέγγιση, που λαμβάνει υπόψη γνωστικούς, κοινωνικούς και συναισθηματικούς παράγοντες. Η αλλαγή αυτή αντανακλά τη μεγαλύτερη κατανόηση της πολυπλοκότητας της ανάπτυξης του παιδιού και της αξίας της ανατροφής ολοκληρωμένων ανθρώπων. Με έμφαση στην ανάγκη για ένα περιβάλλον που να φροντίζει και να ανταποκρίνεται στις διάφορες ανάγκες των παιδιών που αναπτύσσονται, οι ιδέες που προσφέρονται επιδιώκουν να προάγουν τη γνώση της παιδικής ανάπτυξης.